U prostorijama Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture u Beogradu održana je promocija izuzetne monografije dr Viktorije Aladžić – remek-dela o arhitektonskom i istorijskom razvoju Subotice od 1700 pa do 1974. godine. Ovaj kapitalni rad ne samo da pruža detaljan pregled urbanog i arhitektonskog razvoja Subotice, već i duboko uranja u istorijske slojeve grada, osvetljavajući njegovu kulturnu, političku i društvenu transformaciju kroz više epoha. Izdavač ovog kapitalnog dela je Republički zavod za zaštitu spomenika, koji je prepoznao značaj ove monografije za buduće generacije.
Foto: Sowa media
Knjiga dr Aladžić predstavlja jedinstveni vodič kroz složeni identitet Subotice, grada koji je iz male pogranične varoši izrastao u velelepni centar srednjoevropske secesije i modernizma. Autorka sa velikom preciznošću prikazuje kako su istorijski tokovi – od kraja osmanske vladavine, preko Habsburške monarhije, Kraljevine SHS, sve do perioda socijalističke Jugoslavije – oblikovali arhitektonski pečat grada.
Foto: Shutterstock/Nenad Nedomacki, Gradska kuća
Poseban akcenat u monografiji stavljen je na subotičku secesiju, jedan od najznačajnijih i najlepših arhitektonskih izraza u ovom delu Evrope, kao i na učešće lokalnih i evropskih arhitekata u formiranju autentičnog vizuelnog identiteta grada. Višedecenijski rad autorke, podrazumevao je brojna istraživanja i prikupljanje građe, od arhiva po Srbiji pa do arhiva u Budimpešti. Knjiga obiluje fotografijama originalnih dokumenata, koja sakupljena na jednom mestu, čine ovo delo i svojevrsnim istorijskim izvorom, od ogromne važnosti za proučavanje ionako nepristupačnog i dosta maglovitog perioda za nas.
Foto: Visit Subotica, Sinagoga
Promocija je okupila brojne stručnjake iz oblasti arhitekture, urbanizma, istorije umetnosti, kao i poštovaoce kulturnog nasleđa, koji su izrazili veliko poštovanje prema radu dr Aladžić, ističući značaj monografije za buduća istraživanja, konzervatorske prakse, ali i za širu javnost koja želi da razume korene i dušu Subotice. U samom uvodnom delu, okupljenima su se obratili prof. dr Borislav Stojkov i dr Slavica Vujović, ukazujući da je monografija životno delo autorke, koja je svoj radni vek i aktivističku borbu posvetila očuvanju jezgra grada, koji je svojevrstan biser u arhitekturi na našem podneblju. Viktorija Aladžić je proglašena za Heroinu nasleđa 2023. godine, zahvaljujući njenom predanom radu na očuvanju arhitektonskog nasleđa u Srbiji, a posebno u Subotici.
Monografija dr Viktorije Aladžić nije samo knjiga – to je istorijsko-umetnički dokument koji svedoči o bogatoj i turbulentnoj prošlosti jednog grada, ali i o njegovoj sposobnosti da, kroz vekove, sačuva sopstveni identitet i lepotu. Da li će uticati na buđenje svesti svih nas i naterati nas da poštujemo naše kulturno istorijsko nasleđe na način na koji zaslužuje, pokazaće vreme.
“Subotica je u poslednja tri veka bila u sastavu mnogih država i njen prostorni razvoj ne može da se razmatra bez analize i razumevanja političkog konteksta i društvenog uređenja svake od njih” – Viktorija Aladžić
