Pre 144 godine Srbija je dobila prvu ženu akademika, slikarku Katarinu Ivanović koju je 13. juna 1876. godine Srpsko učeno društvo, preteča Srpske akademije nauka i umetnosti, imenovalo za svog počasnog člana. Takođe, prva je žena u srpskoj umetnosti koja je naslikala istorijsku kompoziciju i portert druge žene, ali i prva žena dobrotvor koja je otadžbini za života zaveštala svoja dela i novac da brinu o njima.
Katarina Ivanović bila je jedna od tri srpske slikarke (pored Mine Karadžić i Poleksije Todorović) koje su stvarale u 19. veku. Rođena je 1811. godine u mađarskom gradu Vespremu u tadašnjoj Autro-ugarskoj moharhiji, od oca Lazara, trgovca i majke Marije. Skoro ceo život je provela u Sekešfehervaru, gradu čije ime znači Beli zamak sa prestolom, mađarskoj drevnoj kraljevskoj prestonici, koji je među srpskim življem u Ugarskoj bio poznat pod imenom Stolni Beograd.
To što nije dobro govorila srpski jezik, Katarinu Ivanović nije sprečavalo da bude patriota, dobrotvor i rodoljub. Od malena je pokazivala izuzetan talenat za slikarstvo, pa je u školovanju imala veliku podršku roditelja i pokroviteljstvo trgovca Đorđa Stankovića, gde uči slikarstvo u Pešti u ateljeu Jožefa Peškog i Revaja. Posle smrti roditelja dobija pokroviteljstvo poznate mecene grofice Čaki. Studirala je najpre u Budimpešti, da bi se 1835. godine upisala na tek otvoreno žensko odeljenje Bečke umetničke akademije. Nakon petogodišnjih studija, u želji da talenat usavršava praktičnim znanjima, obilazi Holandiju, Italiju, boravi u Parizu.
Slikarski opus Katarine Ivanović nije obiman, ali ga karakteriše specifičan izraz njenog „kista“ iskazan kroz portrete, slike svakodnevnice, istorijske kompozicije, mrtvu prirodu.
Na likovnu scenu Katarina Ivanović je ušla na velika vrata sa svojih 25 godina. Dobija odlične likovne kritike u prestoničkoj štampi, sa posebnim akcentom na autoportret naslikan 1835. godine u Beču. Ovaj autoportet je svoju premijeru doživeo godinu dana kasnije, kada je izložen na bečkoj Akademiji gde se odmah izdvojio.
Autoportret prikazuje mladu, moderno obučenu ženu sa moderno nameštenom frizurom za to vreme, koja je samosvesna i koja samouvereno gleda u posmatrača. Kritičari smatraju da je Katarina Ivanović ovim autoportretom iskazala svest o sebi kao umetnici, ali i pokazala jednu novu Srbiju, daleku od orijentalnog uticaja pod kojim je bila vekovima.
Pored čuvenog autoporteta, tokom studija u Beču iznedrila je i „Srpskog Omira“ (Homera) – slepog starca guslara koga slušaju dva Srbina i jedna Srpkinja.
U Beču se družila sa Srbima okupljenim oko Vuka Karadžića, pa uticaj „bečkih“ Srba i njihov nacionalni naboj treba oceniti i kao nastojanje kulturnog približavanja Evropi. To je bio povod da Katarinu Srbi u Austriji i Ugarskoj proglase nacionalnom heroinom, iako sam portret nema nikakvih nacionalnih obeležja. Proglašavanje za srpsku heroinu, usloviće njen dalji život. Svesna očekivanja sunarodnika da narod ovekoviči i proslavi svojim delima, počinje da stvara istorijske kompozicije. Pošto do tada stečeno znanje nije bilo dovoljno kako bi upešno ostvarila delo koje je srpskom etnosu bilo važno na više nivoa, odlazi na specijalizaciju u Minhen gde ostaje skoro dve godine.
Rezultat ličnih želja i društvenih očekivanja bila je slika „Osvajanje Beograda 1806.“, koja je ujedno bila i prva slika istorijske kompozicije koju je u Srba naslikala jedna žena. U centru slike, koja predstavlja scenu iz haotičnog oslobođenja prestonice, nalazi se Uzun Mirko Apostolović, zapovednik vojni u Prvom i Drugom srpskom ustanku, jedan od oslobodilaca Beograda, koji je sa svojom četom kroz Sava-kapiju ušetao u Beograd Turcima iza leđa. Oko Uzun Mirka naslikan je veliki broj likova, što branilaca, što Turaka. Među njima se izdvaja lik žene koja poteže oružje, što je najverovatnije i prvi prikaz žene borca u srpskom slikarstvu. Prva verzija slike nije sačuvana, ali je Ivanovićeva 20 godina kasnije naslikala još jednu verziju I ovo je jedina slika u njenom likovnom opisu koja predstavlja prikaz istorijske scene.
Na poziv Beograda, 1846. godine dolazi u Srbiju, gde ostaje godinu dana kao gost kod Sime Milutinovića Sarajlije, pesnika i učitelja Petra II Petrovića Njegoša. Sima Sarajlija, o kojem je i slavni Gete pohvalno pisao, bio je oduševljen njenom lepotom i intelektom pa je 1837. godine „čestitoj i nadobičnoj ljubiteljki krasnoga znanja“posvetio spev „Trojesestarstvo“.
Izvesno je da su prijateljstvo, a možda i simpatije, bile obostrane. Katarina Ivanović je pojavljuje u spisku pretplatnika Sarajlijine knjige o istoriji Srbije 1837. godine kao obražarka (portretista). Tokom boravka u Siminom domu, Katarina slika Sarajlijin portret, koji kritičari svrstavaju u red najuspešnijih. Da li je ljubav bila uzvraćena ili ne, i ako jeste, koje su to prepreke bile, danas je teško razlučiti. Nikada se nije udavala, ostala je privržena svom slikarstvu a mnogi razlog vide i u njenoj velikoj naklonosti prema dve decenije starijem Simi Milutinoviću.
Da istorijske kompozicije baš i nisu bile omiljene među beogradskom elitom, Katarina Ivanović je spoznala tokom boravka u Beogradu pa se okreće izradi porteta. Portretiše mnoge viđene Beograđane, među njima i kneginju Persidu Karađorđević, koja joj naručuje dve slike. Na ovim portretima, odlučna knegija, predstavljena je u raskošnoj nošnji, a za razliku od slike „Osvajanje Beograda“, ovaj portret je doživeo veliki uspeh, zbog čega Katarini stižu nove porudžbine.
Oduševljenje prestonicom je kratko trajalo. Došavši u Beograd velikih očekivanja, kao nacionalna heroina i prva žena slikarka, nije naišla na odobravanje i podršku. Razočarana odlazi iz Beograda u Zagreb, gde se kratko zadržava, a naredne tri decenije provodi u Pešti.
Radovi iz tog perioda nalaze se u Beču i Pešti. Tako joj Narodni muzej Pešte otkupljuje portret cara Ferdinanda, dok se deo crteža nalazi u zbirci Carske umetničke akademije u Beču.
Pred kraj životnog veka vraća se u Stolni Beograd, gde stvara uglavnom istorijske kompozicije, slike sa temama iz svakodnevnog života i mrtvu prirodu. Preminula je 22. septembra 1882. godine. Tri godine pre smrti poklanja Narodnom muzeju svojih petnaest slika, pa mnogi smatraju da je tim činom u dobroj meri inicirala i osnivanje muzeja. I Matica Srpska joj traži slike za svoju zbirku. Pristajući na ove zahteve, testamentom je obezbedila i hiljadu forinti za održavanje zbirke.
U pismu napisanom pred kraj života, obraća se uz zahvalnost sunarodnicima: „Ja, kojoj su dani izbrojani zadovoljno umirem, a Vami Gospodo moja za ljudstvo, za rod mili, za uveličavanje ljubljene domovine Vaše, dug i srećan život želeći, i večnu hvalu Vam za dično mi odlikovanje, jesam… „.
Društvo prijatelja Narodnog muzeja iniciralo je da se njeni posmrtni ostaci prenesu u Beograd, što je i učinjeno 1967. godine. Sahranjeni su na Novom groblju u Aleji narodnih heroja. Petnaest slika Katarine Ivanović, uključujući i dva autoporteta, danas se čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu. Portret Anke Nenadović nalazi se u Galeriji Matice Srpske u Novom Sadu.
