Jeste li znali da naša zemlja krije fascinantne prirodne lepote koje su svoje nazive dobile po jednom od naših najvećih naučnika iz oblasti botanike? Košaninova jezera, košaninov različak i košaninov šafran samo su neki od primera koje slave ime Nedeljka Košanina – čuvenog botaničara i prirodnjaka koji je svoj život posvetio proučavanju flore Balkana, a čiji se primerci čuvaju i u Herbarijumu Prirodnjačkog muzeja u Beogradu.
Košaninova jezera, jedan od nekoliko lokaliteta u okviru Parka prirode «Golija» koji se nalazi u prvom (najstrožem) režimu zaštite, čine Malo i Veliko Košaninovo jezero. Malo (gornje) jezero je obično ispunjeno vodom, dok je Veliko (donje) jezero već duži niz godina u procesu prirodnog prirodnog obrastanja.
Košaninova jezera na Goliji, u blizini manastira Studenica, redak su prirodni fenomen za koji znaju tek pojedini zaljubljenici u prirodu. Ova jezera neobična su po tome što nivo vode u njima opada i što presuše kada su kišni dani, a kada je vreme sunčano, jezero nadolazi. Osim što presušuju kada je kišovito vreme, a nadolaze po sunčanom vremenu, za Košaninova jezera vezana je još jedna neobičnost – stručnjaci smatraju da je voda u jednom njegovom delu slana. U vreme kada tresava ozeleni, buseni se međusobno dodiruju i na pojedinim mestima jezero izgleda kao livada. Legenda kaže da su se vile okupljale i igrale kolo kod ovih jezera. Prema predanju, svaki busen na velikom jezeru predstavlja jednu vilu.
Košaninov različak (Centaurea kosaninni Hayek) je endemična vrsta Balkanskog poluostrva koju je za nauku opisao austrijski botaničar August fon Hajek na osnovu biljnog materijala koji je Košanin sakupio tokom terenskih istraživanja flore planine Paštrik. To je višegodišnja zeljasta biljka visine 70-80 cm koja cveta krajem leta i naseljava relativno malo područje koje obuhvata severoistočnu Albaniju, severozapadne delove Severne Makedonije i Kosovo i Metohiju.
Košaninov šafran (Crocus kosaninii Pulević ) – Nikola Košanin je prvi put video ovaj šafran za vreme Prvog balkanskog rata kao rezervni poručnik u Vučitrnu na Kosovu polju. Početkom aprila 1913, tokom povratka u kasarnu nakon zadatka, u obližnjoj hrastovoj šumi ugledao je plavoljubičasti cevt šafrana i kasnije ga identifikovao kao Crocus heuffelianus. Međutim, posle više od 60 godina, crnogorski akademik Vukić Pulevići, poznati ekspert za ovaj rod, je ustanovio da se zapravo radi o novoj vrsti za nauku i posvetivši je N. Košaninu, nazvao ju je C. kosaninii. Kao lokalni endemit raste u južnoj Srbiji, Severnoj Makedoniji i na Kosovu, gde se često masovno, ali vrlo lokalizovano, javlja nakon prvih mrazeva u hrastovim šumama ili na umereno vlažnim livadama.
Više o biljnim i životinjskim vrstama koje nose ime ovog znamenitog botaničara možete pročitati u publikaciji koja prati izložbu „Akademik Nedeljko Košanin – začetnik moderne srpske botanike“.
