Filatelistički album prigodnih poštanskih maraka sa temom „Gradovi Srbije” otvoren je, u godišnjem programu izdavanja prigodnih poštanskih maraka Pošte Srbije 2017. godine, izdanjem od tri poštanske marke, u kome su svoje mesto našli Beograd, Novi Sad i Niš. Tri marke nominala od po 70 dinara štampane su tehnikom višebojnog ofseta u šalterskim tabacima od po osam komada sa centralnom vinjetom.
Uz marke ovog izdanja, tu su i prateći koverti prvoga dana, tri FDC, ali i tri maksimum karte. Tiraž ovog izdanja iznosio je 50.000, a u opticaj je pušteno 13. aprila 2017. Štampano je u beogradskom Zavodu za izradu novčanica i kovanog novca, a umetnička obrada izdanja delo je mr Bobana Savića, akademskog slikara, kreatora maraka Pošte Srbije.
Beograd, mesto susreta i tačka spajanja na ušću Save u Dunav, jedan je od najstarijih gradova u Evropi, najveći na Balkanu. Mesto gde se Panonska nizija sreće sa Balkanskim poluostrvom. Osnovali su ga Kelti u 3. veku pre n. e, a osvajali su ga mnogi – Huni, Ostrogoti, Sarmati i Avari, u doba Rimljana, kada se zvao Singidunum. Ime Beli grad dali su mu Sloveni. Zapis iz 878. prvi put pominje ime Beograd (slovenski oblik Bjelgrad). Srpski je od 1204, a prestonica despota Stefana Lazarevića je od 1405. godine.
Napadali su ga i zauzimali Ugari, Turci, Habzburzi… U turske ruke pao je 28. avgusta 1521, kada ga je okupirala osmanlijska vojska pod vođstvom Sulejmana Veličanstvenog. Austrijanci su ga tri puta otimali od Turaka. Za svo to vreme, Beograd je uvek ostajao svoj i svojstven. Od 1817. bio je prestonica Kneževine Srbije. Ključeve Beograda od turskog sultana dobio je Knez Mihailo 19. aprila 1867.
U prošlom veku su ga bombardovali i napadali Austrougari 1915, a major Gavrilović herojski ga je branio. Sa zemljom su ga sravnili i nacistički avioni, 6. aprila 1941, pa saveznički bombarderi 1944. Bombardovan je i 1999. godine u agresiji NATO na Srbiju, ali je preživeo i izrastao, lepši i raskošniji, veseliji i radosniji, sećajući se sa pijetetom i poštovanjem svih onih koji su mu u slavu, čast i odbranu, kroz istoriju, položili svoje živote.
Novi Sad, čuvena „Srpska Atina”, ušančio se na obalama Dunava i Malog bačkog kanala, na severnim obroncima Fruške Gore, na samoj granici Bačke i Srema. Osnovali su ga Kelti u 4. veku pre n. e, na desnoj obali Dunava, na mestu današnjeg Petrovaradina. Rušili su ga Huni i Avari, osvajali Ostrogoti, Gepidi i Langobardi, bio je pod vlašću Vizantinaca i Franaka, deo Bugarskog carstva i srednjovekovne Kraljevine Ugarske.
Otomanskoj imperiji pripadao je do Velikog bečkog rata (1683-1699), kada ga osvajaju Austrijanci, koji zabranjuju građanima pravoslavne veroispovesti da stanuju u Petrovaradinu. Srbi zbog toga 1694. osnivaju novo naselje na levoj, bačkoj obali Dunava – Racku varoš (Ratzen Stadt), koju su zvali još i Petrovaradinski šanac (Peterwardeiner Schantz).
Bogati građani Racke varoši, Srbi, ali i Nemci, Jevreji, Mađari, Jermeni, Bugari, Cincari i Grci, otkupili su, 1748. godine, za 80.000 rajnskih forinti svoj grad i on postaje slobodan kraljevski grad sa zvaničnim imenom Novi Sad (lat. Neoplanta) i pravom na sudsku, izvršnu i zakonodavnu vlast, kao i na samostalno ubiranje poreza. Novi Sad je danas drugi grad u Srbiji po broju stanovnika i administrativni centar Autonomne pokrajine Vojvodine.
Niš su osnovali Kelti u 3. veku pre n. e. na reci Nišavi, na raskrsnici važnih puteva i na udaru mnogih vojski i osvajača. Nazvan Vilingrad po Vilinskoj reci (Navisos) na čijoj je obali podignut, podario je velikom Rimskom carstvu dva imperatora – Konstantina Velikog i Konstancija III.
Tokom vekova na meti Dardanaca, Tračana, Ilira, Kelta, Rimljana, Huna, Avara, Vizantinaca, Bugara, Osmanlija, Ugara i Austrijanaca, oduvek je bio važan vojni, trgovinski i administrativni centar. Od 3. veka n. e. glavni grad rimske provincije Gornje Mezije, u 4. veku Niš (lat. Naissus) je imao eparhiju i bio je jedan od važnih verskih centara Rimskog carstva.
U doba vizantijskog cara Manojla I Komnina, Niš je bio značajna vojna baza. Veliki župan Stefan Nemanja osvojio ga je 1183. i obnovio manastirsku crkvu svetog Pantelejmona, sveca zaštitnika Niša. Osmanlije su pod Muratom osvojile i opljačkale Niš 1386. ali je trebalo da prođe više od pola veka da bi, 1448. Niš došao pod tursku vlast. Junak Prvog srpskog ustanka, vojvoda Stevan Sinđelić je 1809. na Čegru skupo naplatio Turcima pokušaj da grad preotmu iz ruku ustanika, odvevši sa sobom u smrt 6.000 Osmanlija, ali i sve preostale srpske ustanike. Niški paša naredio je da se sve srpske glave poseku i da se sazida Ćele-kula, danas spomen obeležje palim čegarskim junacima. Od 1876. Niš je deo Kneževine Srbije. Danas je treći po veličini grad u Srbiji, administrativni centar i industrijsko središte jugoistočne Srbije.
U 2018, u izdanju „Gradovi Srbije” , našli su se Kragujevac i Subotica. Izdanje od dve marke nominala 70 dinara je realizovano tehnikom višebojnog ofseta u tiražu od 50.000 a prate ga, kao i prethodno, dva koverta prvoga dana i dve maksimum karte. Štampano je tehnikom višebojnog ofseta u štampariji „Forum” u Novom Sadu, a umetnička realizacija delo je Miroslava Nikolića, kreatora maraka Pošte Srbije.
Kragujevac je danas sedište Šumadijskog okruga, a u 19. veku, za vlade kneza Miloša Obrenovića, bio je prestonica Kneževine Srbije. Istorijski temelj moderne Srbije predstavlja Stara crkva u Kragujevcu, podignuta 1818. kao prestona crkva, u čijoj porti je, na Sretenje 1835. donet i prvi srpski ustav. Kraj nje je 1859. podignuta zgrada Stare skupštine, u kojoj su 1878. obnarodovane odredbe Berlinskog kongresa. Interese Srbije na Kongresu, na kojem je Srbija postala međunarodno priznata nezavisna država, zastupao je Kragujevčanin Jovan Ristić, diplomata i ministar spoljnih poslova.
Posle Prvog svetskog rata, ovde je počela pionirska proizvodnja i popravka automobila, koja posle II svetskog rata izrasta u najveću fabriku automobila na ovim prostorima, Zavode Crvena Zastava. U Kragujevcu se nalazi i najstarija gimnazija u Srbiji, a u njenoj neposrednoj blizini je Knjaževsko-srpski teatar. Obe ustanove je osnovao knez Miloš Obrenović, gimnaziju 1833, a pozorište 1835. Omiljeno šetalište Kragujevčana, Veliki park, formiran je u 19. veku po uzoru na francuske parkove, a pešačkom stazom povezan je sa memorijalnim kompleksom Šumarice.
Subotica se nalazi na severu Republike Srbije, duž glavnih evropskih koridora i između dve reke, Dunava i Tise. Izvanredno kulturno nasleđe, bogato ukrašene građevine u stilu secesije po kojima je Subotica prepoznatljiva, multikulturalni duh i evropski šarm su odlike koje čine ovaj grad drugačijim. Subotica je poznata po svojoj opuštenoj atmosferi, dobroj hrani i kvalitetnim vinima. Uz festivale, događaje, koncerte, živopisan kulturni život tokom cele godine, Subotica nudi puno zanimljivih mesta za odmor i razonodu, kao i za mnogobrojne aktivnosti oko jezera, na ergelama, salašima, u šumama i lovištima.
Palić, jezero i naselje sa istim imenom, nalazi se 8 kilometara istočno od Subotice. On uvek nudi nešto novo i neponovljivo, a svake sezone su sadržaji na njemu sve bogatiji. Izvanredni objekti sa početka 20. veka (Vodotoranj, Velika terasa, Ženski štrand i Muzički paviljon), prelep park, prepoznatljivo jezero, kao i mir i tišina, čine Palić idealnim prostorom za odmor i uživanje. Na Paliću je moguće odsesti u hotelima visoke kategorije, renoviranim luksuznim vilama izgrađenim u takozvanom „palićkom stilu” ili mnogim objektima privatnog smeštaja. Odlični restorani i kafići, sportski i rekreativni tereni, tri plaže, termalni bazen, Zoološki vrt, biciklističke i pešačke staze, niz raznovrsnih događaja, dinamičan kulturni život, mogućnosti zabave i dodatni sadržaji čine sveobuhvatnu ponudu turističkog centra Palić.
Prigodne marke iz prošlogodišnje edicije „Gradovi Srbije” koje je Pošta Srbije u opticaj pustila 11. aprila 2019. posvećene su bile banatskim gradovima Zrenjaninu i Pančevu. I ove dve marke imale su nominalne vrednosti od po 70 dinara svaka, a štampane su tehnikom višebojnog ofseta u šalterskim tabačićima od po osam maraka sa centralnom vinjetom, u tiražu od po 50.000, uz dva FDC koverta i dve maksimum karte. Štamparija koja se pobrinula za tehničku realizaciju ovog izdanja je novosadski „Forum”, a umetnička realizacija izdanja delo je akademske slikarke Anamari Banjac, kreatorke maraka Pošte Srbije.
Zrenjanin je najveći grad srpskog dela Banata i njegov je politički, privredni, kulturni i sportski centar. Po površini teritorije koja mu administrativno pripada (1326 km2), najveći je grad u Autonomnoj pokrajini Vojvodini i drugi u Republici Srbiji. U samom gradu i 22 naseljena mesta na teritoriji koju zauzima Zrenjanin, živi oko 140.000 stanovnika i više od 20 nacija. Razvija se s tradicijom dugom gotovo sedam vekova, jer se kao naselje pod imenom Bečkerek po prvi put u istorijskim spisima pominje još 1326. godine.
Na raskršću značajnih kopnenih i vodenih puteva, udaljen 50 kilometara od Novog Sada, 75 od Beograda i 50 od granice sa Evropskom unijom (Rumunija), Zrenjanin je danas otvoren grad, spreman za prihvatanje novih ideja, načina poslovnog razmišljanja ili razvoja novih tehnologija. Zrenjanin se danas može prepoznati po horovima svetskog renomea, Narodnom muzeju ili Istorijskom arhivu, ali i po sportskim imenima Dejana Bodiroge, Snežane Perić, braće Grbić, Ivana Lenđera, Ivane Španović ili Maje Ognjenović, kao i tradicionalnoj turističko-privrednoj manifestaciji „Dani piva”, koja se poslednje nedelje avgusta održava preko 30 godina.
Pančevo se nalazi u južnom Banatu, omeđeno Dunavom i Tamišom. Od davnina poznato kao trgovački i zanatski grad, oduvek je privlačilo ljude da se u njega nasele. Iz Pančeva su parobrodom u Evropu stizali najkvalitetnija svila, žitarice, so, nadaleko čuveno Vajfertovo pivo i razni zanatski proizvodi. Blizina Deliblatske peščare i njenih valovitih oboda, kao i staro gradsko jezgro, oduvek su privlačili filmske ekipe, pa je Pančevo bilo domaćin velikim zvezdama jugoslovenske i svetske kinematografije, koji su u gradu na Tamišu snimili više od sto filmova.
Poznati umetnici, naučnici, istraživači koji su živeli i stvarali u Pančevu bili su Mihajlo Pupin, Jovan Jovanović Zmaj, Đorđe Vajfert, Isidora Sekulić, dr Vladimir Aleksić, Dušan Bošković, prota Vasa Živković, Uroš Predić, Stevan Aleksić, Ilija Kolarac, Jovan Pavlović, braća Kamenko i Pavle Jovanović, dr Mihovil Tomandl, dr Svetislav Kasapinović, Milan Ćurčin, Miloš Crnjanski, Miroslav Antić i mnogi drugi. Park „Narodna bašta“, manastir Vojlovica, hram Preobraženja Gospodnjeg, hram Uspenja Presvete Bogorodice, Evangelička crkva, župa Svetog Karla Boromejskog, Svetionik na ušću Tamiša u Dunav, Crveni magacin, neki su od simbola Pančeva.
Izdanje „Gradovi Srbije” i u 2020. godini ima dve marke. Obe marke nose oznake nominalne vrednosti 81 dinar, štampane su tehnikom višebojnog ofseta u štampariji „Forum” u Novom Sadu, a na šalterima pošta se prodaju u tabačićima od po osam maraka sa vinjetom u sredini tabaka. I ovo izdanje, kao i prethodna, prate dva koverta prvoga dana i dve maksimum karte, a umetnička obrada je delo akademske slikarke Anamari Banjac. Na markama ovog izdanja našli su se gradovi Kruševac i Čačak.
Kruševac je grad izuzetno bogatog kulturno-istorijskog nasleđa. Istorija je u ovom gradu počela da se ispisuje davne 1371, kada je knez Lazar sagradio Kruševac, odabravši ga za svoju prestonicu. U okviru kompleksa Lazarevog grada, nalazi se crkva Lazarica, koju je knez Lazar posvetio Arhiđakonu i Prvomučeniku Stefanu – zaštitniku dinastije Nemanjića, a u slavu svog prvorođenog sina Stefana. Tu se srpska vojska pričestila pred odlazak u Kosovski boj. Nedaleko odatle, na Trgu despota Stefana, 2018. je postavljen spomenik kneginji Milici, delo akademskog vajara Zorana Ivanovića.
U Kruševcu je i jedno od najlepših arhitektonskih ostvarenja s početka XX veka, zgrada Načelstva, sa svojom raskošnom unutrašnjošću. Mozaički kompleks „U slavu Kruševca”, delo Mladena Srbinovića, inspirisan srednjevekovnom istorijom Srbije, koji krasi prostorije Načelstva, čine zidni i podni mozaici, vitraži i lunete u plafonskim nišama. U neposrednoj okolini grada nalazi se i planina Jastrebac, čiji najviši vrhovi Đulica (1491m) i Pogled (1481m), predstavljaju prirodnu granicu između Toplice i Pomoravlja. Ribarska banja kod Kruševca spada u prve srpske banje, a zbog brojnih poseta krunisanih glava, i danas je nazivaju kraljevskom. Njen najčešći gost bio je kralj Petar I koji je tu nalazio leka svojoj kostobolji.
Čačak je grad sa prepoznatljivom arhitekturom i bogatim spomeničkim nasleđem. Brojni su spomenici kulture, sakralni objekti i ustanove kulture od nacionalnog značaja – Narodni muzej, Hram Vaznesenja Hristovog iz XII veka, Umetnička galerija „Nadežda Petrović”. Poznati arheološki lokaliteti i kulturno-istorijski spomenici u Čačku su Rimske terme, Memorijalni kompleks na brdu Ljubiću, Spomenik ratnicima Prvog svetskog rata – Četiri vere.
Na teritoriji grada Čačka nalaze se zanimljive i atraktivne turističke destinacije: Ovčarsko-kablarska klisura – predeo izuzetnih odlika, područje sa reljefom koga karakterišu predeli bogati rečnim tokovima, jezerima i raznovrsnom florom i faunom, manastirima iz srednjeg veka, termo-mineralnim izvorima Ovčar banje. Upečatljivi masivi Ovčara i Kablara kroz koje teče reka Zapadna Morava praveći meandre, prepoznatljivi su simboli ovog područja. Atomska banja Gornja Trepča, biser zdravstvenog turizma Srbije, jedna od glavnih destinacija zdravstvenog turizma u Srbiji, nalazi se u okolini Čačka.
Izdanje „Gradovi Srbije” iz 2020. godine u opticaju je od 10. marta.
Stručnu saradnju u realizaciji izdanja prigodnih poštanskih maraka „Gradovi Srbije” iz 2018, 2019. i 2020. godine pružile su turističke organizacije Kragujevca, Subotice, Zrenjanina, Kruševca i Čačka, kao i Udruženje građana „Poseti Pančevo“.
Autor: Pošta Srbije/RJ Srbijamarka
